VVD schiep bewust crisis en lichtte Kamer verkeerd in

De IND moet miljoenen aan dwangsommen betalen omdat ze asielzaken te traag behandelt. Een crisis, gecreëerd door de VVD, met als doel je woonrecht uithollen.

In dit stuk zullen vaste lezers van Grutjes af en toe bekende delen tegenkomen. Toch is de uitkomst, in elk geval voor mij, nieuw en schokkend te noemen.
Ik ging op onderzoek uit door het nieuws dat de IND minstens 1 miljoen aan dwangsommen moet betalen. Daarbij bleek dit nieuws niet alleen een brandpunt, waar veel eerder geschreven stukken bij elkaar komen, maar komt er, als je alles op een rijtje zet, een schokkende conclusie naar boven:

De VVD heeft de afgelopen jaren bewust een probleem geschapen, wat de samenleving nu miljoenen kost. Ze gebruikt deze zelfgeschapen crisis à la Trump, als breekijzer om basale sociale grondrechten voor alle Nederlanders uit te hollen.

Extreme vertragingen

De IND betaalde dit jaar 1 miljoen aan dwangsommen omdat ze asielverzoeken veel te traag behandelt. Dat kan nog makkelijk oplopen tot 3 of zelfs bijna 6 miljoen.

De vertragingen in asielprocedures zijn echt buitensporig: zo moet je als asielzoeker binnen zeven dagen je eerste gesprek krijgen, maar duurt dat momenteel gemiddeld 43 weken – bijna een jaar. Ook alles daarna gebeurt veel te traag. Dit, terwijl niet alleen de levens van de asielzoekers zelf al die tijd in pauze-stand staan: vaak zijn er nog partners en minderjarige kinderen die men de gevaarlijke reis niet wilde laten maken, en die moeten wachten tot alle procedures zijn doorlopen om te zien of ze ook mogen komen.

Oplopende kosten samenleving door traagheid IND

1 miljoen euro is veel geld. Per asielzoeker is het echter helemaal niet zo veel:

“Wettelijk moeten asielzoekers binnen zes maanden weten of ze recht hebben op een verblijfsvergunning. Als die termijn is verstreken, kan een advocaat namens de asielzoeker een zogeheten ingebrekestelling indienen. Wanneer de IND niet reageert kan er per geval een dwangsom van maximaal 1.260 euro worden opgelegd.
(…)
Volgens Jasper Kuipers, adjunct-directeur van VluchtelingenWerk Nederland zitten vluchtelingen die om gezinshereniging hebben gevraagd, helemaal niet te wachten op dat geld. “Het gaat om acute gevallen. Als je kind is achtergebleven in een vluchtelingenkamp in Syrië of Jemen, telt elke dag.”” (NOS)

De vertragingen lopen echter alleen maar verder op. Zo’n 1.000 dwangsommen zijn uitgekeerd (vaak zonder dat de procedure nu is afgerond: de IND trekt zich weinig van de dwangsommen aan, al is de bedoeling ervan dat ze zich gedwongen voelt eindelijk haast te maken). Over nog eens 3.610 ingebrekestellingen moet nog een beslissing worden genomen. Als die allemaal worden toegekend kan het samen oplopen tot maximaal 5,9 miljoen, en het is niet gezegd dat er niet nog nieuwe claims volgen.

Oorzaak

Het ministerie van Justitie (waar de IND onder valt) wijt de vertraging in de pers onder andere aan de grote instroom van 2015, maar dat is een leugen: die verzoeken zijn vrijwel allemaal al lang afgehandeld.

Tegen de NOS zegt het ministerie niets over de asielbegroting. (Wij wel, straks.) Wel klaagt ze: “Nieuw personeel is moeilijk te vinden vanwege krapte op de arbeidsmarkt.”
Ook dat lijkt echter nogal bezijden de waarheid. Er staan op dit moment maar 3 vacatures bij de IND online: nog minder dan er nodig is om natuurlijk verloop op te kunnen vangen. Nieuw personeel is blijkbaar vooral moeilijk te vinden omdat men er niet of nauwelijks naar zoekt.

Bewust vertragen

Wat is wèl de reden voor extreme vertragingen?

In 2015 schreef het ministerie een ‘Menukaart‘ om het aanvragen van asiel zo onaantrekkelijk mogelijk te maken via het ‘laten oplopen van de behandelduur’.
Uit de bijgaande nota blijkt dat de overheid heel goed weet dat dit levens van nareizigers kan kosten:

‘Het risico van deze maatregel is dat het vanuit het maatschappelijk middenveld of de politiek niet wenselijk wordt geacht om vreemdelingen lang(er) te laten wachten op de beslissing over hun overkomst, zeker wanneer de gezinsleden in onveilige omstandigheden zijn achtergebleven in hun land van herkomst of een buurland.’

Maar na deze overweging besloot men daar, simpel gezegd, schijt aan te hebben.

Geen effect op instroom

Het idiootste? Dat wegpesten van asielzoekers heeft niet eens effect. Je kunt duidelijk zien dat de asielstroom al lang omlaag duikelde vóórdat onze overheid deze middelen inzette.

We schreven daar eerder dit over.

Eerst IND’ers ontslaan, dan zuchten dat er te weinig zijn

Dat het wegpestbeleid wel levens kan verwoesten maar geen effect heeft op de asielstroom, maakt blijkbaar niet uit, men gaat er gewoon mee door: Sinds het invoeren van de vertragende maatregelen uit de Menukaart heeft men stelselmatig te weinig IND’ers aangenomen en is er flink bezuinigd. Dat wordt in de toekomst alleen maar erger: Hoewel de asielstroom sinds 2016 nauwelijks verandert, staat er voor 2022 nog maar de helft van het geld ingepland van 2016.

Er is dus na de maatregelen van 2016 nog meer vertraging gecreëerd, en er gaat nog veel meer volgen.

Er is werkelijk niks in onze hoek van de wereld wat zo cynisch en zo onmenselijk is als ons asielbeleid.
Al zijn andere terreinen, zoals bijvoorbeeld zorg, wonen en sociale zekerheid, in snelle opmars om even desastreus te worden. Maar steeds als iemand daar over klaagt komt er wel weer een ander de schuld op asielzoekers afschuiven, en hop, daar gaan we weer.

Oorzaak woningnood: niet asielzoekers maar VVD

De VVD is al een tijd aan het proberen om de sociale woningvoorraad te ontmantelen. Minister Blok was daar vorige kabinetsperiode heel open over. Ze zijn er trots op dat dankzij de dubbele belasting die ze de woningbouwcorporaties laten betalen (‘Verhuurdersheffing’) er enorm veel sociale huurwoningen zijn verkocht of zelfs gesloopt. Het doel van de VVD is dat goedkope woningen voor mensen met weinig geld verdwijnen: Iedereen zou een marktconforme prijs moeten betalen, dat wil zeggen voor huurwoningen, want het subsidiëren van kopers via de hypotheekrenteaftrek moet uiteraard gewoon doorgaan.

Dat mensen die in een sociale huurwoning wonen, geen koopwoning of vrije sectorwoning kunnen betalen, whatever dudes. De VVD wint zelfs verkiezingen door te roepen dat iedereen zonder werk, of je nu geen werk kunt vinden, kind bent, ziek of gepensioneerd, een hufter is. En dus poepen ze vrolijk verder op je hoofd, want je pikt het blijkbaar toch wel.

Liegen over voorrang vluchtelingen

Dè truc van de VVD is zondebokken. Zolang jij boos bent op werklozen of zieken of asielzoekers die je huis afpakken, ben je niet boos op de VVD die je huis afpakt. Toch is alleen dat laatste waar: Niet asielzoekers, maar de VVD is verantwoordelijk voor de woningnood. Dat tonen we hier heel precies aan.

Maar ook al is het de VVD die zelf de sociale woningvoorraad afbreekt, ze liegt gewoon dat het de schuld is van vluchtelingen. Die zouden ‘voorkruipen’.
Statushouders zouden voorrang krijgen op Nederlanders en zomaar een huis krijgen, terwijl wij moeten wachten.

Dat is een leugen. In Nederland kon je urgentie krijgen als je in acute woningnood verkeerde. Of je nu in een vechtscheiding zit, in een AZC zit waar je uit moet of enorm lang moet reizen naar je werk, dat maakte niet uit.

Opnieuw creëert VVD een probleem

Maar nadat de VVD loog dat statushouders voorrang hebben boven gewone Nederlanders, is het systeem aangepast: de landelijke regels over urgentie zijn versmald tot mensen die in een opvang zitten vanwege gewelddadige relatieproblemen en mensen die mantelzorg geven of ontvangen. Daarnaast hebben gemeenten nog wel de vrijheid om ook andere groepen urgentie te geven, waaronder statushouders, maar er zijn steeds minder gemeentes die dat nog doen.

Het gevolg is dat de opvang voor asielzoekers dichtslibt. Er zijn logischerwijs bijna geen statushouders die een huis kunnen betalen buiten de sociale huursector. De gewone wachtlijst bedraagt over heel Nederland 5 tot 10 jaar, in sommige gebieden zelfs 20. Dat betekent dat, puur en alleen vanwege de leugens van de VVD over ‘voorkruipen’, er nu mensen 5 tot 10 jaar langer in de opvang zitten dan nodig is. Mensen waar die opvang helemaal niet voor bedoeld is. Een opvang die onnodig veel geld kost. Mensen die daar ontzettend graag uit willen, om eindelijk weer een leven op te bouwen, maar die dat niet mogen van de VVD.

Er kan nog meer bij

In 2016 hadden we met Grutjes een primeur op basis van onderzoek van de Volkskrant, die een document uit 2015 boven tafel hadden gekregen maar daarin de implicaties van één klein zinnetje niet hadden gezien:

Het COA schrijft: ‘In overleg met de IND kunnen we zo veel als mogelijk sturen op de instroom van nareizigers zodat de piek in het najaar komt te liggen.’

Het vreemde daaraan is dat de instroom in de herfst sowieso al het grootste is. Juist in het najaar zit de opvang over het algemeen al vol. Als je mensen op wil vangen, wil je dus eerder zorgen dat nareizigers in andere seizoenen komen. Het bleek dat het COA (naar je mag aannemen in opdracht van toenmalig staatssecretaris Dijkhoff) probeerde om de opvang juist overvol te krijgen.
Dat kan maar één doel dienen: een crisissfeer scheppen waarin er meer anti-vluchtelingenmaatregelen gerechtvaardigd konden worden.
Daar had Dijkhoff (VVD) in het dorp Oranje al ervaring mee.

Maar: er kan sindsdien nog meer bij.

Het COA heeft zojuist 11 locaties gesloten op bevel van staatssecretaris Harbers (VVD).

Nu is er een tekort aan opvangplekken. Dat was duidelijk de bedoeling. Door de sluiting wordt er nog maar in 27.000 plaatsen voorzien, “waarvan 5.000 reservecapaciteit“, aldus het COA. Dat wil zeggen dat je aan 22.000 mensen opvang biedt. Maar op het moment van het nemen van dit besluit door Harbers was dat al niet genoeg, sterker nog: het absolute laagste aantal wat de afgelopen jaren ooit nodig was, was meer dan 20.000. Harbers wist dus heel goed dat hij ook hiermee weer een noodsituatie creëerde.

De creatie van een crisis

Er zijn samengevat vier problemen:

1. De asielprocedures (en die voor gezinshereniging) zijn enorm verlengd. Dit zijn sinds 2016 de wettelijke maximumtermijnen waar binnen de IND moet beslissen, inclusief maximale verlenging:
   Eerste gesprek: 1 week
   Beslissing asielverzoek: 6 maanden plus verlenging beslistermijn (9 maanden) = 15 maanden
   Aanvraag gezinshereniging:
   Beslissing: 3 maanden plus verlenging (3 maanden) plus verlenging van de verlenging (3 maanden) = 9 maanden.
   Samen 24 maanden, is 2 jaar.
2. Tweede probleem: Er is fors bezuinigd op de IND, zodat deze te weinig menskracht heeft en daardoor ook deze verlengde beslistermijnen bij lange na niet haalt. Daardoor komt er bovenop de twee jaar die we hiervoor noemden, bijna één jaar wachten op het voeren van het allereerste gesprek, en nog eens een jaar extra voor de gezinsherenigingsprocedure. Dit is onwettig, vandaar ook de dwangsommen,die helaas te laag zijn om effect te hebben; Harbers heeft het er voor over. Dat betekent dat een volledige asielprocedure mét gezinshereniging nu gemiddeld 4 jaar duurt.
3. Harbers heeft vervolgens elf AZC’s laten sluiten, terwijl hij wist dat die nodig waren. Gevolg: crisis wegens overvolle AZC’s bij het COA.
4. De VVD heeft samen met de meerderheid van de Kamer gezorgd dat statushouders geen recht meer op urgentie hebben, in tegenstelling tot alle andere minvermogende inwoners van Nederland. Daardoor slibben de AZC’s verder dicht. Je kunt je pas inschrijven voor een woning als je een status hebt, dat wil zeggen na vier jaar, waarna je in de meeste gemeenten nog eens vijf tot tien jaar moet wachten voor je naar een gewone woning kan.
   Samen zitten we dan op 9 tot 14 jaar.

Al deze problemen zijn bewust gecreëerd door de VVD, soms door de fractie, soms door een VVD staatssecretaris. Vaak in samenwerking met andere partijen, die evenzeer blaam treft, maar geen enkel van deze problemen had zonder de VVD zelfs maar bestaan.

En nu zit het COA vol

En nu zit de opvang vol. Deels door VVD-beleid wat woningnood veroorzaakt, deels door langer gemaakte procedures, deels door bezuinigingen op de IND waardoor termijnen niet gehaald worden, deels door het sluiten van opvanglocaties terwijl er in de asielstroom niks verandert, en deels (26%) door statushouders; die geen urgentie meer krijgen en niet meer weg kunnen, al zitten ze wel in acute woningnood.

De VVD heeft wat ze wil. Nu komt de aap uit de mouw.

Aanval op woonrecht asielzoekers

De VVD roept nu moord en brand over het door haarzelf gecreëerde probleem. De opvang zit vol! Dit kan zo niet langer!
En nu komt ze met de ‘oplossing’: de VVD wil ‘tijdelijke sobere woningen‘ voor vluchtelingen.

Kamer vals voorgelicht

Dat is trouwens geen nieuw plan, al in 2015 besloot de Tweede Kamer op voorstel van de VVD dat de sociale grondrechten die volgens onze Grondwet voor “iedere inwoner” gelden, dus ook voor statushouders, niet meer voor statushouders gelden. Het afschaffen van het recht op een urgentiestatus voor een huurwoning was één van de maatregelen, de andere twee waren dat statushouders de eerste tijd geen normaal inkomen krijgen en in semipermanente containerwoningen gedumpt kunnen worden.

Wel werd er een motie van Jesse Klaver aangenomen waarin staat dat het versoberen van de opvang niet als instrument gebruikt mag worden om vluchtelingen te ontmoedigen om naar Nederland te komen. Maar goh, hoe is het mogelijk, de Menukaart van het ministerie, die nu juist exact dat ten doel heeft, werd niet ingetrokken en werd onverkort gehandhaafd.
Dijkhoff ontraadde Klavers motie omdat hij er al aan zou voldoen. Maar niet alleen is dat volkomen in strijd met de voorstellen die hij dezelfde dag nog deed, bovendien was de Menukaart in 2016 en daarna nog steeds staand beleid.

GroenLinks liet zich dus beliegen, en de Kamer liet zich vals voorlichten.

Maar het gaat verder dan alleen zondebokken aanwijzen voor de gevolgen van het eigen beleid, of zelfs dan het scheppen van een crisissfeer die extreme maatregelen lijkt te rechtvaardigen. We hebben hier al vaker gewaarschuwd dat asielzoekers door neoliberalen worden misbruikt als breekijzer om bestaande rechten van iedereen verder af te breken. Zo ook gister weer.

Asielzoekers: gereedschap bij ontmantelen van ieders recht

Want blijkbaar vindt de VVD de semipermanente prefabwoningen van 2015 anno 2018 niet ver genoeg gaan, en moet het allemaal nog soberder en tijdelijker. Daar wil VVD Kamerlid Koerhuis maandag een motie over indienen.

Geen normaal vast huurcontract meer. Woningen zoals containers, die niet voldoen aan de minimumvereisten die we als samenleving voor iedereen hebben opgesteld. Een verdere ondermijning van het huurrecht dus.

Woningbouwcorporaties willen dat helemaal niet. Het bouwen van tijdelijke woningen is veel te duur, omdat je ze afbreekt voor je er aan kunt verdienen, en mensen willen bovendien helemaal niet steeds verhuizen. Volgens AEDES voorzitter Mark Calon is het ‘een Haags frame’ om niet te hoeven toegeven dat er in Nederland gewoon meer permanente sociale huurwoningen gebouwd moeten worden.

Maar als we de NOS moeten geloven reageert de rest van de Kamer enthousiast, inclusief pseudo-linkse partijen. “Zo vinden GroenLinks, PvdA en D66 dat de woningen niet alleen voor vluchtelingen moeten zijn, maar voor iedereen met woningnood.”

Als dat klopt, laten GroenLinks, D66 en de rest zich dus niet alleen voorliegen, nee, ze trappen met beide voeten in de val die de VVD voor ze zet. Asielzoekers, die toch te zwak zijn om zich te verweren, worden gebruikt als breekijzer om het woonrecht van iedereen te ondermijnen. Het is wonderbaarlijk om te zien hoe pseudo links in dat verhaal meegaat.

De VVD is tevreden: “Ook andere ‘spoedzoekers’, zoals studenten en arbeidsmigranten, kunnen bij de vluchtelingen worden ondergebracht” als het aan VVD’er Koerhuis ligt, die maandag een motie in wil gaan dienen. Daarna volgt de rest: Hij wil pilots, en in 2020 een definitieve ‘stimuleringsregeling’ voor het slechter en tijdelijk huisvesten van iedereen.

Newspeak

Ondermijning van het woonrecht onder het mom van een sociaal verhaal. Meer ongelijkheid tussen arm en rijk onder het mom van meer gelijkheid. Een Kamer die positief reageert op een partij die liegt en ophitst tegen bevolkingsgroepen, en die expres een crisis veroorzaakt die de samenleving miljoenen kost, en vele mensen voor jaren diep ongelukkig maakt.
Dit zijn echt Orwelliaanse tijden.

De grote vraag is wat er nu concreet gaat gebeuren. De VVD komt tot nu toe overal mee weg. Maar wat wordt de concrete uitwerking van de opening die de Kamer geeft om vaste huurcontracten voor steeds meer mensen om te zetten in tijdelijke, en goede huizen te vervangen met containers die niet aan onze minimumregels voor woonruimte voldoen?

We zullen het de komende tijd merken. Maar goed is het in elk geval voor niemand.

We kunnen ons tenslotte afvragen in wat voor een tijd we leven, nu de grootste regeringspartij, de partij die sinds de vroege jaren ’80 met slechts twee onderbrekingen steeds aan de macht is geweest, nu díe partij disruptie van de staat als wapen gebruikt, en de staat expres schade berokkent.