Hoe, mede dankzij onze media, fascisme in 2018 mainstream werd.
(Liever een (iets kortere versie) luisteren? Dat kan hier.)
“Ik sla mijn ex nooit. Maar ik heb er wel meermaals over gedacht om haar neer te schieten.” (Revista IstoÉ, 14 februari 2000.)
“Vrouwen moeten een lager loon krijgen omdat ze zwanger kunnen worden.”
“Als je zoon zich een beetje zó begint te gedragen, zeg maar een soort van gay, dan verdient hij een klap, en dan zal hij zijn gedrag veranderen.” (TV Câmara, 17 oktober 2010.)
“Ik ga niet strijden of discrimineren, maar als ik twee mannen zie die elkaar kussen op straat, dan sla ik ze.” (Folha de São Paulo, 19 mei 2002.)
“Ik zou niet van een homoseksuele zoon kunnen houden. Ik zal niet hypocriet zijn: ik heb liever dat mijn zoon in een ongeluk sterft dan dat hij er als een homo uitziet. Voor mij zou hij dood zijn.” (Playboy, 2011)
“Zwarten zijn dom en lui.”
Tijdens zijn campagne: “Laten we alle leden van de linkse partij PT neerschieten.”
Ik ben vóór marteling, en dat weet je. (Programa Câmera Aberta, Band RJ, 23 mei 1999.)
“Met stemmen verander je niets in dit land, nietwaar? Niks! Helemaal niets! Je kunt helaas alleen iets veranderen op de dag dat we hier een burgeroorlog beginnen. Als we de klus uitvoeren die de militaire dictatuur naliet: 30.000 mensen vermoorden! Om te beginnen FHC! [Fernando Henrique Cardoso, president op dat moment] …Als er een paar onschuldigen sterven, wat dan nog, in elke oorlog sterven er onschuldige mensen. Ik zou zelfs gelukkig zijn als ik zou sterven, zolang er maar 30.000 samen met mij gaan. (Programa Câmera Aberta, Band RJ, 23 mei 1999.)
Er hangt iets in de lucht
Misschien heb je bovenstaande uitspraken herkend. Die zijn niet van mij, maar van Jair Messias Bolsonaro, de nieuwe president van Brazilië.
Ik weet niet hoe het met jou is, maar soms vind ik het best moeilijk om een beetje vrolijk te blijven. Want er hangt iets in de lucht. Eigenlijk al best een tijdje, al sinds 2001 op zijn minst, maar de laatste paar jaar wordt het steeds heftiger, en nu is er bijna niemand meer die het nog niet heeft gemerkt.
Er hangt iets in de lucht, wat bijvoorbeeld in Brazilië intussen úit de lucht is gevallen, en in regeringspluche is geland.
En niet alleen daar.
Elders in de wereld
In de VS zaait Trump haat. Hij pakt kinderen af van ouders, alleen maar omdat ze geen papiertje hebben, hij discrimineert moslims met zijn travel ban, verneukt het klimaat, sloopt mensenrechten en democratie, en zaait een wantrouwen, angst en ressentiment wat zelfs als hij nu onmiddellijk zou aftreden, nog tientallen jaren zal rondwaren. En geloof me, hij gaat niet verdwijnen, hij wordt straks gewoon herkozen.
In Egypte zit dictator Sisi, met westerse steun. Wie zich bij de laatste presidentsverkiezingen kandidaat durfde te stellen, verdween simpelweg met 60.000 andere oppositieleden, journalisten en geleerden in de gevangenis. In de Filipijnen laat Duterte openlijk en zonder proces mensen executeren, minstens 12.000 doden als gevolg tot nu toe.
Er zijn er ook een paar bij die er al langer zitten: In Syrië is Assad nog altijd zijn bevolking aan het uitmoorden. In Turkije zit Erdogan al heel lang, en steeds rianter en ondemocratischer in het zadel, dankzij zijn oorlog tegen Koerden en links, en de perfect getimede couppoging.
Netanyahu zit er ook al een tijd, terwijl hij steeds openlijker ophitst tegen Palestijnen, de burgerbevolking op de Gazastrook bombardeert, schiet op geweldloze demonstranten, en onafhankelijke mensenrechtenorganisaties en journalistiek onmogelijk maakt.
In Rusland verdwijnen tegenkandidaten van Poetin in de gevangenis, terwijl grote, door de staat betaalde centra met extreemrechtse trollen in de hele wereld nepnieuws verspreiden, en in ruil voor steun aan Rusland ook de PVV en FvD promoten.
https://twitter.com/MarianKamensky1/status/1056854785205235712
De rest van Europa dan?
In Polen probeert de regering de rechtelijke macht af te schaffen, en is het verboden om nog kritiek te hebben op hoe het land meewerkte aan de holocaust.
In Hongarije is Orbàn enorm aan het hetzen tegen vluchtelingen, hoewel die er in dat land nauwelijks zijn. Democratische vrijheid bestaat er nauwelijks meer.
In Denemarken hebben de voormalige sociaaldemocraten een bruin hemd aangetrokken, en zijn ze niet meer voor gelijkheid, maar voor het dubbel bestraffen van mensen die in een wijk wonen met veel mensen met een donkere huid. Die wijken noemen ze, alleen al vanwege het percentage allochtonen, getto’s, en ze zeggen openlijk dat ze willen dat de bewoners van die wijken, hun burgers, verdwijnen. Zowel Dijkhoff van de VVD als Asscher van de PvdA laten zich hierdoor inspireren.
In Bulgarije wordt toegestaan dat fascistische milities letterlijk op vluchtelingen jagen.
In het Verenigd Koninkrijk heeft populistisch en extreemrechts met een enorme hoop nepnieuws en een racistische antimigratiecampagne het land zover gekregen dat het de EU uitstapt – en daarmee probeer ik niet te zeggen dat de EU per sé het goede vertegenwoordigt, maar wel dat de Brexit op volstrekt verkeerde gronden gebeurt, en autoritair leiderschap in de hand werkt. Theresa May probeert Brexit aan te grijpen om een einde te maken aan mensenrechten en de verdragen die deze rechten waarborgen.
De EU heeft intussen haar grenzen buiten de EU gelegd. Terwijl ze haar handen probeert te wassen in onschuld, betalen EU landen ze letterlijk Libische slavenhalers, de zogenaamde Libische kustwacht, om vluchtelingen (die gewoon recht hebben op asiel in de EU) en andere migranten te ontvoeren op zee, en ze te verhandelen in slavenkampen. Nederland helpt deze ‘kustwacht’ te trainen.
In Italië zit na een nepnieuws- en haatcampagne de rechtspopulistische Vijfsterrenbeweging in de regering, maar niet als enige: ze regeren samen met Lega. Lega is ver voorbij populistisch. Eén van hun kandidaten schoot zelfs vlak voor de verkiezingen lukraak zijn revolver leeg op zwarte mensen op straat, schoot zes mensen neer en ging vervolgens een stukje verderop staan siegheilen. Salvini, de Lega minister die intussen ook de oorlog verklaarde aan Italiaanse Roma, aan migranten en aan mensenrechtenorganisaties, vond de racistische aanslag een goede aanleiding om… migratie een “invasie” te noemen die onmiddellijk tot staan moet worden gebracht.
Het maakt onze media allemaal geen reet uit. Ze noemen Lega ‘populistisch’, en Salvini een ‘sterke man’.
Terug naar Brazilië
Bolsonaro dweept al 30 jaar met geweld en met de militaire dictatuur die het land ooit kende. Hij is voorstander van marteling, heeft een letterlijke mensenjacht op links aangekondigd, zegt dat de enige fout van de dictatuur was dat ze mensen martelden in plaats van te doden. Hij is uitgesproken racistisch, haat vrouwen, homo’s en minderheden. Hij zegt over zijn eigen dochter dat hij een moment van zwakte had toen hij haar verwekte, omdat het anders een zoon was geweest. Nog een paar uitspraken:
Arme mensen moeten gedwongen ‘gesteriliseerd‘ worden.
“Er bestaat geen twijfel over! Ik zou dezelfde dag nog een coup organiseren, dezelfde dag nog!” (Bolsonaro in antwoord op de vraag wat hij zou doen met het parlement als hij tot president zou worden gekozen. Programa Câmera Aberta, Band RJ, 23 mei 1999.)
“Ik loop geen risico, aangezien mijn zonen goed zijn opgevoed en niet in zulke bedroevende milieus leven als die van jou. (In antwoord op een vraag van een zwarte journaliste, die hem vraagt wat hij zou doen als één van zijn zonen zou daten met een zwarte vrouw. Programa CQC, Band TV, 29 maart 2011.)
Right-wing violence: Who's to blame?
From @MattBors ✒ https://t.co/ZVsfJbHRNU pic.twitter.com/EHciDSbyn0
— The Nib ✒️ (@thenib) October 31, 2018
“Wie heeft er nooit een kind een tik op zijn komt gegeven en later spijt gehad? Dat gebeurt nou eenmaal.” (Over de executies, bevolen door ex-president Geisel tijdens de militaire dictatuur. Radio Super Noticia, 11 mei 2018.)
“Ik was in een quilombola (gemeenschap van nakomelingen van gevluchte slaven) in El Dourado Paulista. Kijk, de lichtste Afrikaanse nakomeling woog 100 kilo. Ze doen helemaal niets. Ze zijn nog niet eens goed genoeg om zich voort te kunnen planten.” (Speech bij Clube Hebraica, Rio de Janeiro, 3 april 2017.)
“Ik zou je nooit verkrachten, omdat je het niet verdient.” (Jair Bolsonaro tegen staatssecretaris Maria do Rosário, november 2003)
“De situatie in het land zou beter zijn als de dictatuur meer mensen had vermoord.” (Folha de São Paulo, 30 juni 1999.)
Er hangt iets in de lucht
Er hangt iets in de lucht, en dat iets is fascisme.
Bijna zeventig jaar lang hebben we gezegd: niemals wieder. Maar nu gebeurt het toch: fascisten die de macht in handen krijgen.
Hoe reageren Nederlandse media op hem?
Ze herhalen een aantal uitspraken wel. Maar ze doen ook iets anders: bagatelliseren.
Bolsonaro noemen ze geen fascist, hij is volgens de NOS een rechts-populist. Precies dezelfde term als die ze voor Marine le Pen of de SP gebruiken dus.
Populisme is feitelijk een prachtig woord: door het te gebruiken doe je aan de ene kant alsof er geen enkel verschil is tussen links en rechts, tussen de mensen die minderheden willen uitsluiten of vernietigen, en de mensen die hen willen beschermen. Het woord “populisme” past net als het woord “polarisatie” perfect in de hoefijzertheorie, waarmee je kunt doen alsof beide zijden schuld treft. Een manier om links te demoniseren.
Tegelijkertijd kun je alles binnen de subgroep “rechts-populisme” op één hoop gooien, waardoor openlijke fascisten die oproepen om andersdenkenden neer te schieten, naar hetzelfde level teruggebracht worden als de opmerking van Rutte over ‘normaal doen’. Het is dus tegelijk een manier om het gevaar van extreemrechts weg te wuiven.
Kunnen we nou eens ophouden met dat ‘het komt van beide zijden’? pic.twitter.com/BOt2IxZhan
— Randy Snoyl (@RandySnoyl) October 27, 2018
Datzelfde geldt voor de manier waarop de NOS naar ‘evenwicht’ zoekt. Dat Bolsonaro meermaals heeft gezegd een dictatuur te willen vestigen, andersdenkenden neer te willen schieten, 30.000 mensen standrechtelijk te willen executeren, te martelen, enzovoorts, vertaalt de NOS onder andere met deze twee zinnen:
Bessems (NOS): “Hij heeft wel eens gezegd dat hij het leger wil laten patrouilleren in de strijd tegen de misdaad.”
“Niet iedereen is blij met de verkiezing van Bolsonaro.”
Jee zeg. Een man die de corruptie gaat bestrijden, maar waar niet iedereen blij mee is. Sjonge.
Een paar dagen later gaat de NOS nog veel verder.
Op het NOS acht uur journaal van 29 oktober zegt de nieuwslezeres letterlijk:
Bolsonaro won de verkiezingen “met de belofte af te rekenen met links gespuis, MAAR hij profileerde zich ook met controversiële uitspraken”.
“maar”, “ook”.
Aankondigen dat je linkse mensen gaat vermoorden, dat is blijkbaar niet controversieel volgens de NOS, maar normaal. En dat terwijl het niet eens bluf is van Bolsonaro: er werd al een linkse man vermoord tijdens een verkiezingsbijeenkomst. Daarnaast was er een enorme hoeveelheid geweld zonder doden, door zijn aanhangers overal in het land. Maar daarover zwijgt de NOS. Wel noemen ze dat een “felle campagne“.
De Volkskrant noemt Bolsonaro een “sterke man” en noemt de fascisten die overal in de wereld aan de macht komen “krachtdadige macho’s“.
Telegraaf: “conservatieve populist“. CBC (Canada): ‘Brazil’s new president elect, Jair Bolsonaro, is a right-winger who leans towards more open markets. This could mean fresh opportunities for Canadian companies looking to invest in the resource-rich country.’
“Missie van Bolsonaro is volbracht, nu kan hij Brazilië weer groot en veilig maken”. (Volkskrant)
Missie van Bolsonaro is volbracht, nu kan hij Brazilië weer groot en veilig makenhttps://t.co/Wu3gHOjbhp
— de Volkskrant (@volkskrant) October 29, 2018
Bijna alle media roepen hem uit tot de man die de strijd met de corruptie aangaat. Wat zegt Jair daar eigenlijk zelf over?
“Mijn advies, en ik doe het zelf: Ik belazer de belasting zoveel als ik maar kan. Als ik niks hoef te betalen, betaal ik niet.” (Programa Câmera Aberta, Band RJ, 23 mei 1999.)
‘En minnaressen? Zijn die ook verboden?” (Zijn schampere commentaar op een wet die nepotisme en fraude in overheidsfuncties tegengaat. Folha de São Paulo, 14 april 2005.)
Over veiligheid en je aan de wet houden:
“De grote vergissing was om te martelen in plaats van te doden. Fuck them! Fuck them!” (Bolsonaro over de mogelijke revisie van de amnestie wet, waardoor folteraars uit de militaire dictatuur gestraft zouden kunnen worden. 7 augustus 2017.)
Extreemrechtse aanslagen, pardon, neutrale schietpartijtjes
Intussen worden de extreemrechtse aanslagen in de VS van afgelopen week, “schietpartij” genoemd door het AD, Volkskrant en NOS. Die laatste gebruikt de antisemitische aanslag door een fan van Trump zelfs, om Trump in een goed daglicht te stellen, inclusief foto van Trump, knuffelend met joden.
De NOS wijzigt ook haar koppen:
‘Bomverdachte was racist en anti-alles’
wijzigde de NOS in:
‘Bomverdachte was anti-alles’.Ook vindt de NOS de aanslag op Soros wel een goed moment om antisemitische conspiracytheorieën over hem te brengen alsof het de waarheid is.
Ik heb het vaak over de NOS, en gezien hun gedrag en het feit dat ze de markt vaak leiden, verdienen dat. Maar andere media doen zelden voor hen onder, en de talkshows zijn vaak nog erger.
Hoe is het toch mogelijk
Hoe is het toch mogelijk he, dat extreem rechts zo opkomt? Het komt echt helemaal uit het niets, niemand die begrijpt hoe dit zo plotseling kan gebeuren.
Na de VS en Italië en Brazilië zit het er dik in dat Nederland gaat volgen.
2018 is het jaar waarin fascisme mainstream wordt
Zelfs in mijn stamkroeg hoor je steeds vaker jonge mensen elkaar voor “feminist” of (de Alt Right term) “normie” uitschelden, en de universiteit van Amsterdam vond het deze week een goed idee om de extreemrechtse vrouwenhater Jordan Peterson uit te nodigen en op hun podium te hijsen.
Peterson pleit er onder andere voor dat eenzame witte jongens door de overheid worden voorzien van een vrouw, in “afgedwongen monogamie“.
De universiteit vond het zelfs de moeite niet om daar dan iemand met een andere mening tegenover te zetten. Hier een mooie tekst daarover.
In de peilingen stijgen FvD en PVV weer. Maar als je durft te benoemen waar die partijen voor staan, proberen de zelfbenoemde helden van de vrijheid van meningsuiting je monddood te maken.
Ook in Brazilië waren het de grote media outlets, centrumrechtse partijen en een leugencampagne op sociale media die Bolsonaro lanceerden. Centristische politici en media dachten, precies als tijdens de opkomst van Hitler, dat hij een goed breekijzer zou zijn om (centrum)links klein te krijgen – tot ze zelf een speeltje werden in zijn handen.
Things are going to turn around…any second now.
From @Lubchansky ✒ https://t.co/dNYi32XgaT pic.twitter.com/yyfbnFjzph
— The Nib ✒️ (@thenib) November 1, 2018
Ik kan er niks aan doen. Ik heb hoop, want ik weet dat we fascisme eerder hebben kunnen stoppen. Maar de beweging is nu zo klein, zo gefragmenteerd, en zelfs al zo klem gezet door centristische media en politici, die massaal blijven roepen dat het allemaal wel mee zal vallen, mee zal vallen, mee zal vallen…
Je lijkt nu al bijna een extremist als je het überhaupt nog over fascisme hebt, laat staan als je er tegen bent en het wil stoppen.
Ik kan er niks aan doen, maar…
…
Ik ben bang, mensen.
(credits)
Kopfoto: Mídia NINJA from Brasil, via Wikimedia, (CC BY-SA 2.0)
Embedded: Cartoons van Tjeerd Royaards, Marian Kamensky en The Nib.
Met alle kritiek op de feitenvrije NOS lijkt het me beter ze niet meer te gebruiken als bron. Hier een aanvullende bron: https://decorrespondent.nl/7703/hoe-de-eu-de-libische-hel-financiert/355370202-9e6af362
Goeie link, die kende ik nog niet, dank!
Yep, wat de Correspondent in dat artikel schrijft is waar. We hebben op Grutjes ook al meermaals over de situatie in Libië en de medeverantwoordelijkheid van de EU aan slavenhandel geschreven, niet alleen hierboven.
Toch blijft de NOS belangrijk. Zoals we hierboven al zeggen: Ze zijn bepaald niet de enige die nepnieuws verspreiden, maar zijn wel marktleider, die door de rest vaak wordt gevolgd (zowel nieuwsconsumenten als andere media)
Het is een lastig probleem, omdat ook bronnen als de Correspondent er regelmatig compleet naast zitten. We zouden graag een aantal media aanraden. Maar eigenlijk kunnen we alleen maar bepaalde schrijvers aanraden, zoals bijvoorbeeld op het onderwerp van vluchtelingen: Amnesty International, Flip van Dyke en Leo Lucassen.