NOS over racisme

NOS over racisme

Dussss…. Het NOS Journaal probeert te begrijpen wat racisme is. Een soort van. We krijgen er vandaag maar liefst drie items over te zien. Die bestaan echter uit de ene frame na de andere.

Er is wel degelijk progressie in de wereld. Bij RTL stapt men over naar een minder racistische roetpiet. En bij de NOS kan men sinds kort het woord racisme uitspreken. Schrijven wilde afgelopen mei nog niet zo lukken zoals je hierboven ziet, maar wellicht gaat dat nu in oktober zelfs ook al goed. (we weten het niet, het woord werd vandaag alleen uitgesproken.)
Nu het begrip nog.

Rob Trip opent het Journaal vandaag met een korte vooruitblik.
Het lukt migrantenjongeren niet om aan een baan te komen, zegt Rob. Maar discriminatie door werkgevers is niet de belangrijkste oorzaak.
Oh? Nou, ik ben benieuwd. Drie items over racisme op het acht uur Journaal vandaag. Grutjes!

Werkloosheid

Het eerste item. We krijgen te horen dat allochtone jongeren veel vaker werkloos zijn. Die heten sinds vandaag trouwens ineens allemaal migranten, ook al zijn veruit de meesten gewoon Nederlander, en in Nederland geboren. Hoewel Trip ook heel even zegt dat hij alle jongeren tussen de 15 en de 23 jaar bedoelt die geen diploma en geen werk hebben; in de rest van de uitzending heeft hij het toch weer over “migranten“.
Wat de NOS bedoelt is dat ze niet wit zijn.
Maar, zegt nu ook Edwin van de Berg, de maker van het eerste filmpje, discriminatie is niet de belangrijkste oorzaak.

Dat is nogal een raadselachtige uitspraak. Waar zou die vandaan komen? Hoe is dat gemeten? Door wie? Is dat gewoon de mening van de NOS, of van een wethouder, of van zijn oma? Is het bewezen? Hoe?
Wellicht komt het antwoord nog later in de uitzending.

Er komt een jongerenadviseur aan het woord. We zien haar eerst even in de praktijk, bij een jongere die vertelt dat hij graag wil werken en keihard blijft proberen om een baan te vinden, al is het nog niet gelukt. Dit is trouwens geen jongere zonder werk of diploma, zoals Rob Trip aankondigde; hij blijkt wel een diploma te hebben, alleen na twee jaar solliciteren nog steeds geen baan. Hij weigert de hoop op te geven en solliciteert door.
De jongerenadviseur vraagt hem: “Hoe kunnen we jou eigenlijk pushen, eh begeleiden, naar een goede baan?”
(De goedebanenpusher, voor iedereen die zelf niet meer weet hoe hij nog aan werk moet komen, nu ook bij u aan de deur. Vertel haar aub even hoe ze haar werk moet doen, want zij weet het ook niet.)

De jongerenadviseur wordt door Edwin van de Berg nog even nader aan de tand gevoeld, want ze zegt dat ze zich kan voorstellen dat sommige jongeren haar niet meer aan de deur willen hebben. “Ook dat moet je respecteren”, zegt ze. Ze begrijpt dat jongeren het op een gegeven moment opgeven. Ze geeft de stellige indruk dat ze ook uit wil leggen waaróm ze zich dat voor kan stellen, maar als ze die kans überhaupt heeft gekregen, is het er uit geknipt.
Van de Berg wil niet weten wat het over de samenleving zegt, hij wil weten wat het over de jongeren zegt.
“Die vinden het wel best zo?”
“Wat zegt dat over hen?”

Wat zegt dat over hen? Nou, hoe weinig zin het in de ogen van die jongeren heeft, om met een jeugdadviseur te gaan bepraten of je een korting op je uitkering moet krijgen omdat je geen baan kan vinden, zou ik zo denken. Of misschien zegt het iets over hoe beu ze het zijn om kansloos te solliciteren. Misschien, je weet ooit nooit niet, misschien zegt het zelfs wel iets over hoe beu ze het zijn om te vermoeden of weten dat ze geen baan krijgen vanwege discriminatie. Oh nee, wacht, dat was volgens de NOS om onopgehelderde redenen geen belangrijke oorzaak, dus dat kan niet dan.

freedman
VS, 1866. Na afschaffing van de slavernij verzetten white supremacists zich tegen het Freedmen’s Bureau, een overheidsorgaan wat voormalige slaven helpt om een leven buiten slavernij op te bouwen. Volgens de maker van de poster leidt hulp tot lamlendig profiteren door een lui ras, en kan beter de zweep gehanteerd worden om ze aan het werk te zetten.

Oorlog tegen armoedigen

Over naar de Amsterdamse grachten. De sociale en solidaire SP wethouder staat daar klaar omdat hij er nog wel wat over te zeggen heeft. Wie niet volle medewerking aan de prepressie van de jeugdadviseur verleent, die is de sjaak. Want mensen die niet aan een mevrouw willen uitleggen hoe zij hen kan pushen, die hebben geen recht op eten of een dak boven hun hoofd, aldus de SP mijnheer.
“Die krijgen een figuurlijke schop onder de kont. Die krijgen geen bijstandsuitkering meer!” (Het is maar wat je figuurlijk noemt)
“Iedereen die de kansen niet pakt die we bieden, die staat buitenspel.”
(‘Wordt door deze wethouder buitenspel gezet’, bedoelt hij geloof ik. Zou hij daarna gaan roepen dat die mensen buiten de samenleving staan en moeten integreren?)

Links parlementair Nederland (ik weet het, eigenlijk bestaat het niet) heeft na het extreemrechtse Leefbaar Rotterdam en de VVD nu ook de prepressie ontdekt. Preventie door repressie, door bij voorbaat al te straffen.
Armoede bestrijd je volgens hen met drang en dwang. Banen scheppen, dat hoeft allemaal niet zo. Het kan wel wezen dat er veel meer werklozen zijn dan vacatures, wat maakt dat nou uit. Als je werklozen helpt met solliciteren (of ze dwingt om harder te solliciteren) krijg je daar natuurlijk geen extra banen van. En dus ook niet meer mensen aan het werk. Het enige wat je doet is de concurrentie tussen werklozen voor die paar baantjes die er zijn, heftiger maken. Maar wie maalt daar om?
Waar het om gaat is dat je armoede bestrijdt door armen te bestrijden. Ook al geven we miljarden meer uit per jaar aan rijkemenssubsidies via hypotheekrenteaftrek op dure huizen dan we uitgeven aan bijstand, het moge duidelijk zijn wie de controleurs thuis op bezoek krijgt en wie zijn inkomen verliest als hij niet opendoet. En wie niet.

Maar zo expliciet komt dat allemaal niet aan de orde. We hebben de dreigementen van de wethouder gezien, en we onthouden van het item dat die allochtonen werkloos zijn omdat ze te lui zijn om mee te werken met de jeugdadviseur. Tijd voor de rest van het journaal.

VN rapporteur

Rob Trip wil intussen nog even dat we het goed onthouden, en we horen voor de derde keer deze uitzending:
Bij het zoeken naar werk speelt discriminatie dus níet de grootste rol, maar het speelt wel mee.” (Waar haalt het journaal dat nu toch vandaan? We komen er niet achter, het blijft een loze bewering.)

Naadloos gaat hij over in het volgende onderwerp, of is het hetzelfde onderwerp? Het gaat nu in elk geval over een speciale rapporteur van de VN die zegt dat alle landen, ook Nederland, de komende jaren meer moeten doen tegen racisme.
De inleiding is al gemaakt, we weten dus al dat racisme en discriminatie eigenlijk niet belangrijk zijn. Maar on we go.

doudou-diene
VN rapporteur Doudou Diène. Fotograaf: UN Photo / Jean-Marc Ferré, (CC BY-NC-ND 2.0)

De complete tekst van VN rapporteur Doudou Diène, in mijn letterlijke vertaling:

“Alle landen ter wereld, ook Europa en Nederland, zijn inmiddels diepgaand multicultureel geworden. Deze realiteit leidt noodzakelijkerwijs tot een verandering in de manier waarop onze nationale identiteit tot nu toe werd opgebouwd. Hoe het werd opgeschreven in de geschiedenisboeken, en hoe het tot nu toe werd aangeleerd op school. De geschiedenis moet opnieuw worden bezocht. Het belangrijkste is dat we de minderheden, zoals Afrikaanse minderheden, joodse en anderen, uit de stilte in de geschiedenis trekken, en uit de onzichtbaarheid in de samenleving.”

“History has to be revisited”, zegt Diène. De NOS vertaalt dat trouwens foutief met: “De geschiedenis moet worden herschreven”, wat echt iets heel anders is dan “opnieuw bezocht”.

Bijeenkomst Amsterdam

Diène’s betoog is helder.
Maar Rob Trip ziet dat toch wat anders. In zeer beschaafde bewoordingen zegt hij: Iedereen zit maar te zeuren over racisme, net alsof dat helpt, dat gezeik.

“Dat er meer wordt gesproken over racisme is een feit. Zwarte piet, etnische profilering, discriminatie bij sollicitaties; er gaat geen week voorbij of het gaat er wel over. Maar of het racisme daardoor afneemt..?

De frame is gelegd. Wie iets over racisme zegt is een zeur en het is maar de vraag of het zin heeft, dat gezeur. Nu kunnen we overschakelen naar Amsterdam Zuidoost, waar meer dan honderd Nederlanders met een Afrikaanse afkomst praten over racisme.
We zien een verslag van Marjolein Hogervorst, die Rob’s frame nog eens herhaalt. Er is meer aandacht voor racisme, maar of dat ook iets verandert..?

 

dionne-abdoelhafiezkhan

Gelukkig weet Dionne Abdoelhafiezkhan, spreekster op de bijeenkomst, die rare vraag aan te grijpen om zinnige dingen te zeggen over de racistische boventoon in de samenleving, in plaats van in de NOS fuik te trappen. (Met een heldere duiding van de drek van Derksen, die riep dat “de hysterische” Sylvana Simons na de beslissing van RTL om te stoppen met Zwarte Piet wel “zo trots als een aapje” zou zijn.)

Of aandacht voor racisme ook iets verandert? De vraag is eerder hoe zorgelijk het is dat racisme steeds heftiger en openlijker wordt geuit! zegt Abdoelhafiezkhan.

“Wat wél zou helpen”, gaat Hogervorst onverstoorbaar door, alsof racisme benoemen vooral níet helpt, “Wat wél zou helpen, ook dát is een ingewikkelde vraag.”

De mensen op de bijeenkomst vinden dat helemaal niet zo ingewikkeld. Hogervorst laat gelukkig nog een paar mensen kort aan het woord.
Begin met erkenning, zeggen ze. Van racisme, van kolonialisme, maar ook van de rol die anderen dan alleen de witte mensen in de geschiedenis hebben gespeeld. Abdoelhafiezkhan: “De gemiddelde Nederlander, zwart, wit of bruin, heeft geen idee wat de werkelijke geschiedenis is van ons prachtige land, en dus ook niet waarom er eigenlijk veel migranten in Nederland zijn.”

Onder de mensen die iets zeggen, herken ik acteur Raymi Sambo, en zoals gezegd Dionne Abdoelhafiezkhan. Enkele anderen herken ik niet meteen. Hoe dan ook, de NOS vindt ze geen van allen belangrijk genoeg om van een naam te voorzien. Terwijl we horen dat zowel deze mensen als de VN vinden dat we het bestaan van (nazaten van) migranten in de geschiedenis ook eens moeten erkennen en benoemen, pepert de NOS op datzelfde moment nog even in wat ze daar van vindt. Niet alleen de geïnterviewde bezoekers en organisators van de bijeenkomst blijven naamloos, de NOS vertelt ons zelfs de naam van de bijeenkomst zelf niet.

slavenschip
We sluiten af met Rob Trip. Die vat met enigszins schampere blik samen wat de VN wil: “In Nederland wordt extra gelet op inburgering, racisme op de arbeidsmarkt, en, jazeker, de discussie rond zwarte piet.”

Als ik dat even mag vertalen in iets duidelijker taal:
Racisme in Nederland heeft iets te maken met mensen die niet goed inburgeren (niet met racisten), met racisme op de arbeidsmarkt (waarvan we net drie keer hebben gezegd dat het niet de grootste rol speelt, kortom: wat een gezeur) en, haha, jazeker, je houdt het niet voor mogelijk, met dat gedoe over zwarte piet.

zwarte-piet

Leermomentje

Laten we positief afsluiten. Het is natuurlijk een beetje jammer dat het NOS Journaal het journalistieke streven naar objectiviteit de laatste jaren vooral lijkt te zien als het streven om je mening als journaal, in zulke frames en bewoordingen te gieten, dat het niet zo opvalt dat het eigenlijk enorm lomp is wat je zegt.
Maar aan de andere kant zijn er ook mooie dingen. Dat de NOS tegenwoordig het woord racisme durft te gebruiken, bijvoorbeeld.

In deze uitzending werd er zes keer het woord discriminatie gebruikt, en zelfs elf keer racisme. OK, het is waar. Vier keer waren het anderen die die woorden gebruikten. En maar liefst zeven keer gebruikte iemand van de NOS de woorden in een zin die er juist twijfel bij zaaide. (Is het wel racisme? Discriminatie heeft geen belangrijke rol. Heeft het wel zin om het er over te hebben? enz)
Eigenlijk gebruikte de NOS dus in slechts 35% de woorden racisme of discriminatie als de feitelijke beschrijving van een situatie, of de beschrijving van een mening over die situatie.

Dat is allemaal niet erg hoopgevend.

Maar wat gewoon heel erg positief is, is dat er een steeds grotere kans ontstaat dat Donnè gelijk krijgt. Niet alleen het verzet tegen Zwarte Piet, maar ook het verzet tegen verandering van Zwarte Piet is niet voor niets zo groot. Het is het stampvoeten van een kind wat niet groot wil worden, maar wat midden in een groeispurt zit. We zijn daadwerkelijk onszelf en onze nationale identiteit aan het herdefiniëren, of mensen nu tot een kansloze boycot van RTL oproepen of niet.

En ook al vindt het NOS Journaal het allemaal nog erg ingewikkeld, racisme, en wat dat nu eigenlijk is, en of het wel bestaat: klimaatopwarming snapten ze na een jaar of dertig ook ineens. Dus er is hoop, en al gebruiken ze de woorden nu nog vaak verkeerd:

Je hebt best kans dat ze het intussen al kunnen spellen.

3 gedachten over “NOS over racisme”

  1. Zo, ik begin er achter te komen wat die bijeenkomst in Amsterdam nu precies was. Die bijeenkomst die de NOS zo graag anoniem hield, terwijl ze in hetzelfde item mensen liet vertellen dat we minderheden niet langer onzichtbaar en naamloos moeten houden.
    Het was een meerdaags congres, genaamd “The Best of Both Worlds“. Klinkt als iets waar ik graag bij was geweest.

    Ik schreef hierboven al dat ik Dionne Abdoelhafiezkhan en Raymi Sambo herkende onder de mensen die aan het woord kwamen, maar de rest helaas niet. En zoals gezegd, de NOS hield iedereen naamloos, in het kader van het bestaan van mensen erkennen enzo.
    Ik kan er intussen een derde naam aan toevoegen: Elijah Alvares, dat is de jongen die vertelt dat mensen er bij voorbaat vanuit gaan dat hij Nederlands niet goed beheerst en dan volkomen verbaasd zijn dat hij goede speeches geeft. Hij is jongerenambassadeur van NINsee, oftewel het Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden en Erfenis.
    Dionne Abdoelhafiezkhan is medeoprichter en partner bij IZI Solutions, en wie Raymi Sambo niet kent, die had bijvoorbeeld eens naar All Stars, Sophie’s Web, Willem Wever of (op dit moment) Spangas moeten kijken.

    Ik maak niet zo vaak ergens reclame voor, en dit is denk ik de eerste keer dat ik een link plaats naar een bedrijfje. Maar alle drie zeggen ze zeer zinnige dingen, en ik vind het werkelijk schandelijk van de NOS dat ze anoniem gehouden worden.
    De wereld bestaat niet alleen uit witte Grutjes.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *