Brexit of niet: het spook is los

Only Crabb on TV, het is nacht en de stemmen worden geteld. Het is te warm om te slapen, en ik heb geen idee of het Brexit wordt of niet. Wie er ook wint, verliezen doen we zeker.

Ik kan er aan de ene kant alleen maar bij juichen als de EU uit elkaar valt. De EU is geen verenigd Europa van mensen, maar van geld. Van grote bedrijven, van austerity, van macht en ondemocratische instituten.

Maar ik kan wel janken om de redenen waarom er net wel of net niet een Brexit komt. Angst voor vreemdelingen. Explosieve groei van extreemrechts. Mensen van gevestigde partijen en media die ongegeneerd dezelfde standpunten verkondigen als fucker Farage.

Ongeacht de uitslag: het spook is los in Europa.

Nog steeds lijken, ook in Nederland, de gevestigde partijen en media te denken dat als je ze maar een beetje naar de mond praat, dat misschien wel wat stemmen of kijkers oplevert. Als je vluchtelingen de schuld geeft, kun je nog wel wat meer bezuinigen. Als je nog wat paniek over moslims zaait, verkoop je nog wat extra kranten.

De geboorte van de bezorgde burger

De bezorgde burgers zijn niet uit het niets geboren. Ze zijn het resultaat van decennialange keiharde bezuinigingen, van neoliberalisme en marktdenken, van het onzeker maken van mensen over hun werk, hun zorg, hun pensioen, hun inkomen, hun huis, hun bestaan. Alles is precair, niets is zeker, en je moet dag en nacht klaarstaan om jezelf economisch aantrekkelijk te houden.

Wie dat niet bij kan benen heeft pech: die verdwijnt in de krochten van de onrendabelen, waar je niet meer naar de pijpen danst van je (potentiële) baas of opdrachtgever, maar luistert naar de zweep van het UWV, de reïntegratiebedrijven en de soos. De onrendabele is bij voorbaat verdacht. Die moet zinloze dwangarbeid verrichten om zich voor te bereiden op een ’terugkeer in de samenleving’. Die moet bedelen bij een buurvrouw of bij een zoon aan de andere kant van het land, om uit bed geholpen te worden. Want gestraft zul je worden, voor je onvoorstelbare lef om zomaar arm te worden, of ziek, of oud.

En net voordat je kon denken: “Wat de fuck, wat? Wie ben jij dat je…”

Net vóór dat moment zeiden ze: het zijn de zondebokken. Het zijn de moslims, waar het aan ligt, het zijn de vluchtelingen, de armen, de vrouwenonderdrukkers, de feministen, de homo’s, de antihomo’s, de linksen, de criminelen, de terroristen, de antizwartepieters, de scheefwoners, de politiek correcten, de antisemieten, de antifascisten, de jongeren, de ouderen, de zieken.
Niet wij, niet wij, niet wij.

Wheel of Misfortune spinning out of control

Het spook is los.
En niemand in de centra van macht, althans niet in de Nederlandse of Europese centra, doet werkelijk zijn best om het spook terug in de fles te duwen.
Waarom zouden ze. Ze hebben het pas net verwekt.

In de afgelopen decennia was de zondebokbingo al lekker bezig. Maar sinds een jaar of drie gaan we pas echt los. Het Rad van Ongeluk draait in exponentiële versnelling. Het soort versnelling wat je al lang niet meer onder controle kunt houden. Politici en media staren er naar, en denken: nog effe, nog effe, nog effe.

Brexit als wake up call?

Je zou denken dat een Brexit de boel wel wakker schudt. En terwijl ik dit schrijf, vervliegt de nacht, spuien de talking heads op de BBC één voor één hun lokale uitslagen, en lijkt de kans op een vertrek snel te groeien.

De EU is het grootse project waar onze financiële en politieke elite al zo lang zo ontzettend hard aan heeft gewerkt. Als het Europese Project op zijn gat valt, dan is toch wel duidelijk hoe machtig het monster is wat men zelf heeft geschapen? Dan gaat men toch eindelijk wel voor de volle honderd procent op de rem staan? Optreden tegen racisme, in plaats van het te voeden? Mensen en hun rechten omarmen, ongeacht hun afkomst of huidskleur of leeftijd of financiële situatie of andere bullshit waar die mensen zelf helemaal niet voor kiezen? Dan maakt men toch wel een abrupt eind aan het zondebokken?

Hm.

Ik geloof er niks van.

Voorbeeldje van eigen bodem

Kijk alleen al naar onze eigenste PvdA, een partij die zich nota bene als links en sociaal profileert. Onder het bewind van de PvdA zagen we niet alleen een ongekende uitkleding van ons arbeidsrecht, woonrecht, pensioenrecht, zorgrecht en uitkeringsrecht. Met een enorm staaltje zondebokken als rechtvaardiging.
Nee, waar de PvdA zich met het internationale toneel bemoeide zagen we nog iets veel heftigers gebeuren.

In de PvdA zijn er echt best veel mensen die oprecht iets geven om vluchtelingen. En vrijwel iedereen in de partij geeft echt iets om de EU.
Wat gebeurde er de afgelopen twee jaar in Europa, met name dankzij onze eigen PvdA?

1. Turkije Deal

De luchtbrug van Samsom / de Turkije Deal maakte van het vluchtelingenverdrag een praatje voor de vaak. Nu laten we vluchtelingen sterven aan de Europese buitengrenzen, zodat ze niet meer sterven op zee, want we vinden het zo zielig voor die vluchtelingen als we ze kunnen zien terwijl ze doodgaan.

Niet alleen het voorstel kwam van de PvdA, ook de jarenlange voorbereiding. Inclusief bewuste leugens van Timmermans (over asielzoekers die zogenaamd economische migrant zouden zijn), en het aanwakkeren van xenofobie door Dijsselbloem, die loog dat asielzoekers de verzorgingsstaat in gevaar zouden brengen.

2. Griekenland

Een jaar daarvoor ging Griekenland voor de bijl van Dijsselbloem. De PvdA liet zien dat ze geen enkel probleem heeft met het opblazen van de EU of het slachtofferen van een land en haar bevolking. Als daar maar een tweede bailout van de banken mee gefinancierd kan worden. Slechts 5% van de Griekse leningen ging daadwerkelijk naar Griekenland, de rest naar onze banken.
Oh wat waren die Grieken lui.

Wij zijn allemaal benieuwd wie Dijsselbloems toekomstige werkgever zal zijn. Volgt hij de sporen van Kok, Duisenberg, Melkert en Bos? Is de ING of ABN wel groot genoeg, voor iemand die zó zelfverzekerd de toekomst van miljoenen mensen voor decennia lang naar de tering hielp?
Of en welke beloning Dijsselbloem ook krijgt, het zal de Grieken geen steek verder helpen. Maar hij krijgt vast wel iets, in ruil voor het voeden van het spook.

Ok, dus Farage, Thomas Mair, GeenPeil en hun conservatieve kornuiten hebben zoveel angst gezaaid voor moslims en vluchtelingen, dat er misschien een Brexit komt.

Maar als de mensenrechten van vluchtelingen zonder probleem geofferd werden aan het spook, als de bevolking van Griekenland niet meer is dan een prijsje in de zondebokkenbingo, waarom zouden onze machtscentra dan wakker liggen van het Verenigd Koninkrijk? Waarom zouden ze in het verlies van de Britten dan ineens wel een reden zien om het zondebokkenspook te bestrijden?

Verantwoordelijkheid nemen is niet succesvol

Trouwens, politici en media hebben nog niet eens het idee dat ze persoonlijke verantwoordelijkheid kúnnen voelen voor het grote spook. Laat staan dat ze die verantwoordelijkheid nemen. De maakbare samenleving is uit, dus hoef je het niet eens meer te proberen.
De nieuwe mode is het maakbare individu, dat wil zeggen jij en ik en the matrix die ons wel even tot juiste mensen zal knutselen, mits onze huidskleur dat toelaat natuurlijk.

Mensen die (volgens die mode) verantwoordelijkheid moeten nemen, dat zijn mensen onderaan de voedselketen. Als je ziek bent, dien je je levensstijl te verbeteren en aan je gezondheid te werken. Als je werkloos bent moet je daarmee ophouden, want dat is lui. Als je arm bent moet je harder werken. Als je zwart bent moet je je invechten. Als je vlucht voor oorlog, moet je maar thuis geluk zoeken.
Wie niet succesvol is, heeft dat aan zichzelf te wijten en moet eindelijk eens zijn verantwoordelijkheid nemen.

Wie bij de elite hoort, die hoeft dat niet. Die mag de hele dag klagen hoe zwaar het is, als goed opgeleide witte hetero man met twee auto’s, terwijl de vluchtelingen en armen en moslims en bejaarden je maar belagen. Verantwoordelijkheid voelen is voor losers. Verantwoordelijkheid voelen is als een taxichauffeur zonder taxi, als een journaal zonder ramp, als een politicus zonder zondebok.

Geen shock is groot genoeg

Afgelopen week werd in Engeland een parlementariër vermoord. Jo Cox, die op het punt stond om een publicatie over extreemrechts uit te brengen, en die het waagde om vluchtelingen als mensen te zien. Ze stierf door de handen van een extreemrechtse terrorist.
“Waarschijnlijk geen aanslag”, kopte de NOS, tot dat echt niet meer vol te houden was.

Er lijkt helemaal niets te zijn wat shockerend genoeg is om onze politici en media nog op tijd hun verantwoordelijkheid te laten nemen. Het spook waart rond, het wordt gevoed, en het groeit steeds sneller in kracht.

Terwijl ik deze laatste regels schrijf zie ik op de BBC dat er eigenlijk geen twijfel meer is: de Brexit zal er komen. Niet omdat men voor meer menselijke waardigheid kiest. Maar omdat het spook brult dat je moet haten.

Ik zou heel graag hoop willen bieden, zo op het eind van dit stukje.
Maar eigenlijk ben ik gewoon bang.

 

Tekst: Bas Thijs
Beeld: Studio Van Origine (speciaal voor Grutjes - dankjewel!) en Bas Thijs