De herdenking op vier mei. Het lijkt hypocriet nu we Syrië bombarderen, nieuwe Anne Franks aan onze grenzen laten sterven en Pegida door de straten marcheert. Afschaffen dan maar?
Een paar dagen geleden liet Christa Noëlla respectvol weten dat ze op vier mei niet langer meedoet met de Dodenherdenking. Ze deed dat met deze tekst:
“Ik heb altijd uit respect meegedaan aan de Dodenherdenking op 4 mei. Dit jaar heb ik besloten om er niet meer aan mee te doen. Ik vind dat de Dodenherdenking zijn waarde heeft verloren door de hypocrisie van de samenleving. Voor mij heeft 4 mei geen zin wanneer we het opkomende fascisme en moslimhaat in Nederland gewoon zijn gang laten gaan. Daarnaast vind ik dat de geschiedenis van mijn voorouders ook herdacht moet worden. Ik wil niet meedraaien in een eurocentrische samenleving waar witte geschiedenis belangrijker is dan de niet-witte geschiedenis, waar Nederland een zeer belangrijke rol in heeft gespeeld. Ik kan niet met een stalen gezicht de slachtoffers van fascisme herdenken wanneer wij elke maand nazi’s laten rond marcheren in de Nederlandse steden onder het mom van vrijheid van meningsuiting. Hoe kunnen wij het ermee eens zijn dat dit vreselijke verleden nooit meer mag gebeuren terwijl wij ondertussen bommen op Syrië gooien? Ik doe niet meer mee aan Dodenherdenking. Ik denk dat het een veel mooier signaal is als wij een betere toekomst kunnen achterlaten voor de jongere generatie door het hedendaags fascisme te bestrijden en door te dekoloniseren. Juist omdat wij moeten leren van het verleden en niet moeten vergeten.”
Een snel groeiende groep mensen sloot zich bij haar aan. En, lijkt het, zeer terecht. Want dat we hypocriet zijn op 4 en 5 mei is moeilijk te ontkennen.
Zoals wel uit de reacties blijkt:
Nederland anno 2016. Wie weigert de gaskamers te herdenken, moet de gaskamers in.
Christa is overigens niet de eerste die kritiek heeft op de hypocrisie van Dodenherdenking. En zij is ook niet de eerste die daarop een enorme emmer stront over zich heen krijgt, die precies haar gelijk bewijst.
Denkfout
Ik kan me dus in de kritiek op de Nederlandse hypocrisie vinden. Openlijk zeggen dat je daarom weigert te herdenken is bovendien publicitair slim: het genereert erg veel aandacht, en die aandacht is hard nodig.
En toch vind ik het, sorry, een enorme denkfout.
De hypocrisie, de volstrekte ontkenning van het eigen racisme, de fascisten op straat en in het parlement, de Nederlandse bommen op Syrië en Irak, de stervende vluchtelingen aan onze grenzen, de moslimhaat, de Nederlanders die iedereen in een gaskamer willen stoppen die aan hun herdenking van de gaskamers komt…
Dat zijn voor mij allemaal redenen om op vier mei juist wél te herdenken. Met volle overgave.
Ja, de herdenking is hypocriet. En het is ontzettend goed en belangrijk om de hypocriete pretenties te doorprikken.
Maar er zit ook een heel goede kant aan mensen die iets pretenderen. Namelijk dat je ze op hun woorden kunt pakken.
Als we dat los laten, doen we mijns inziens juist precies wat extreemrechts graag wil. Als we als samenleving zelfs niet meer pretenderen dat we de gruwelen van het nazisme een herdenking waard vinden, kan extreemrechts zich eindelijk losrukken van de associatie met de nazi’s, en kunnen ze met nog minder tegenstand met hun varkenskoppen over straat.
Ontstaan Dodenherdenking
De allereerste Dodenherdenking vond in 1915, exact 101 jaar geleden plaats in Den Haag. De feminist en pacifist Rosika Schwimmer sprak op een internationaal vrouwencongres, en vroeg haar publiek op om als protest tegen oorlog een minuut stil te zijn, om de gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog en hun treurende weduwen te herdenken.
Hoewel het Bataviaasch Nieuwsblad schrijft dat het congres erg onder de indruk was van het plechtige ogenblik, komt er in Nederland geen nieuwe herdenking. Tot na de Tweede Wereldoorlog.
Op 15 mei 1945 besloot de Haagse verzetsstrijder Jan Drop dat er een landelijke herdenking moest komen van “de slachtoffers van het nazi-regime”, zoals de website van het Erepeloton Waaldorp het nog steeds noemt. Hij richtte de ‘Commissie Nationale Herdenking 1940 – 1945’ op, die in eerste instantie puur uit hemzelf bestond. En hij kreeg mensen mee. Een jaar later was de eerste nationale herdenking een feit. Het zwaartepunt ligt dan op herdenking van mensen uit het Verzet tegen de nazi’s.
In 1947 besluit de regering om niet meer alleen verzetsstrijders te herdenken, maar ook militairen (zowel Nederlandse als geallieerden) die bij de bevrijding sneuvelden.
Er wordt overigens expliciet vastgelegd dat er geen toespraken of vlaggen zijn toegestaan, en er geen rangen of standen zijn tijdens de herdenking. Alleen nabestaanden van gevallenen en hoogwaardigheidsbekleders uit het buitenland hebben recht om voorop te lopen in de vele stille tochten; onze eigen politici en leger hebben evenveel rechten als ik en mijn achterbuurvrouw.
Dodenherdenking moet geen feest van regenten of nationalisme worden, het accent moet bij de bevolking zelf liggen.
Historische fout
In 1961 is er rond de Dodenherdenking een historische en zeer kwalijke fout gemaakt. Een bewuste bovendien. Tot dan was de Dodenherdenking een herdenking van de slachtoffers en bestrijders van de nazi’s. In 1961 wordt dit uitgebreid tot dit:
“Tijdens de Nationale Herdenking herdenken wij allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.”
Dat wil zeggen dat een niet-nationalistische herdenking van mensen die zich tegen het fascisme weerden, wordt omgetoverd in een nationalistische herdenking van iedereen, zelfs van fascisten. Gestorven SS’ers vallen er onder. En collaborateurs.
Nederlandse soldaten die tijdens de “politionele acties”, liever gezegd, de koloniale oorlog, Indonesiërs afslachtten. Die Indonesiërs zelf trouwens ook. Onze F16 piloten, mocht er eentje sneuvelen. En alle Syrische en Iraakse mensen die onder hun bommen sterven.
Als het maar iets met vechten te maken heeft, en na WO II is.
Zelfs gestorven jihadi’s van IS vallen onder deze definitie. En ook hen herdenken wij dus op 4 mei.
(Het zegt trouwens wel iets over deze tijd dat ik dat woord “zelfs” gebruik. Omdat ik denk dat veel mensen het intussen erger vinden dat we op 4 mei dode IS strijders herdenken, als dat we op die dag dode nazi’s herdenken. Maar volgens bovenstaande definitie doen we toch echt allebei.)
De poppenkast der prominenten op de Dam, met koning, vlag, politici en leger in dominante rol, maakt het nationalistische feest compleet.
Het is een totaal bizarre depolitisering van de belangrijkste herdenking van ons land. Wat als antimilitarisme en anti-nationalisme begon, is 101 jaar later een nationalistisch theater. Terwijl het juist extreem nationalisme was wat beide wereldoorlogen mogelijk maakte.
Extreemrechts en de Dodenherdenking
Schreeuwwitje zal er vandaag ook bij zijn op de Dam. Hij legt dan een krans voor “de slachtoffers van het (nationaal) socialisme”. Ja, je leest het goed.
De PVV is al geruime tijd bezig met het herschrijven van de geschiedenis. Veel mensen associëren de PVV met fascisme, en dat bevalt Schreeuwwitje niet. Daarom doet hij samen met zijn partij-ideoloog en opper-geschiedvervalser Martin Bosma al een tijdje verwoede pogingen om fascisme van hemzelf los te weken door het met links te associëren. Een oud spelletje wat ze feitelijk van de nazi’s hebben gekopieerd, die zichzelf immers nationaalsocialistisch noemden, terwijl ze socialisten juist vermoorden.
Op deze vierde mei moet elke Nederlander bepalen aan welke kant hij staat.
Vrijheid of islam.#ikbengeert
— Martin Bosma (@Martinbosma_pvv) May 4, 2015
Ook ander extreemrechts tuig heeft keer op keer geprobeerd om de inhoud van Dodenherdenking verder te verwateren, belachelijk te maken of de herdenking af te schaffen.
Logisch. Er is namelijk één heel groot ding waarom de meeste mensen nog altijd niet in de praatjes van Schreeuwwitje trappen. En dat is de wetenschap waar xenofobie, racisme en fascisme uiteindelijk toe leiden. Niet voor niets is het juist Schreeuwwitje die 4 mei van zijn antifascistische inhoud wil ontdoen.
Herdenking is meer dan de Dam
Als je naar de herdenking op de Dam kijkt kun je je afvragen of Wilders nog wel zoveel moeite hoeft te doen. Als koningin of premier ben je natuurlijk verplicht om mee te doen aan de nationale herdenking, maar ik denk niet dat mensen ineens erg hard na gaan denken over hun eigen vooroordelen doordat een stel hotemetoten met wat kransen zeulen.
Aan de andere kant is Dodenherdenking veel meer dan alleen de kransen op de Dam. Zoals de Dam ook niet alleen maar door hotemetoten gevuld wordt, trouwens.
Maar veel interessanter dan het Damspektakel, is de grote aandacht die media en vooral scholen besteden aan de Tweede Wereldoorlog. Aan de jodenvervolging natuurlijk, en terecht, maar in het kielzog ook aan wat fascisme is, waar vervolging van andersdenkenden toe leidt, aan Roma en Sinti, aan de jappenkampen, aan de gevolgen van het geloof in een sterke leider, aan de 50 miljoen vluchtelingen die er door de Tweede Wereldoorlog alleen al in Europa rondliepen, aan het ontstaan van het vluchtelingenverdrag daardoor, en, niet onbelangrijk, vaak ook aandacht voor parallellen met nu.
Hoewel de herdenking hypocriet is, hoewel de aandacht veel te vaak nog steeds exclusief naar de Shoah gaat, is er wel steeds meer aandacht voor Roma, Sinti, homo’s en anderen.
En laten we niet vergeten dat het theater op de Dam niet de enige herdenking is. Al wordt de Dam breeduit uitgezonden op Tv, ook de herdenking op de Waalsdorper Vlakte, die behoorlijk trouw is aan de oorsprong, en die geen toespraken, rangen of standen kent, is op RTL te zien.
Lokale herdenkingen zijn daarnaast vrij om hun eigen accenten te leggen. Zo ben ik vandaag bij de herdenking bij het Vrouwenmonument.
Ik vraag me overigens af of Christa wel heeft gezien wat het thema en de tekst van de landelijke herdenking dit jaar is. Daarin wordt de hypocrisie rond vluchtelingen namelijk expliciet aangesneden, en ook slavernij (zij het alleen hedendaagse) genoemd. Een mooi startpunt voor meer.
(De herdenking bij het Vrouwenmonument is inmiddels geweest. Een paar foto’s:)
Pleidooi voor focus
Ik deel de analyse over hypocrisie van Christa Noëlla. Maar ik kies voor een andere oplossing. Ik zou de Dodenherdenking niet willen verbreden, maar versmallen. Ik denk dat het niet zinvol is om de slachtoffers van slavernij erbij op te nemen. Zeker niet omdat die niet belangrijk zijn, maar omdat het de focus weghaalt van nazisme.
Laten we juist ophouden om vier mei steeds verder uit te breiden, zelfs al tot en met koloniale oorlogen en nazisoldaten. Vier mei is van oudsher de herdenking van de slachtoffers van fascisme. Andere doden zijn het waard om te herdenken, maar niet op die dag.
De Nederlanders die in Indië vochten dachten bij aankomst vaak het goede te doen. Soms dachten ze dat achteraf nog. Net als de mensen die Afghanistan bezetten, of die nu Syriërs bombarderen. Normale mensen, die helaas in oorlogspropaganda zijn getrapt. Hun dood, en de dood van hun slachtoffers nog veel meer, is tragisch, en het waard om herdacht te worden.
Maar niet op 4 mei.
De slavernij, de kolonisatie en het nog altijd springlevende racisme, is een herdenking zeker zo waard.
Maar niet op 4 mei.
De vijftiger jaren, het tijdperk waar rechts zo naar terugverlangt. Dit is een Human Zoo, in Brussel, 1958. In de beestenhokken bevonden zich Congolezen, waaronder dit meisje, waar het witte publiek zich aan vergaapte. Nee, racisme en kolonialisme zijn niet minder erg dan nazisme.
Het is ontzettend belangrijk om stil te staan bij wat fascisme is en waar het onomkeerbaar toe leidt.
Door niet meer te herdenken (of door de herdenking steeds verder te verwateren) bereik je alleen maar dat dit bewustzijn, wat nu al veel te klein is, volledig uit de samenleving verdwijnt. Het is het stomste wat je kunt doen als je herhaling wilt voorkomen.
Heb schijt aan de hypocriete politici die een kransje leggen, en aan de oranjeklanten die fijn hun nationalisme in volksliederen uitkrijsen. Wat er toe doet is dat wat toen gebeurde, nooit meer mag.
Dat er parallellen zijn tussen toen en nu is een feit. Vier mei is een prima aangrijpingspunt om het daar over te hebben. Dat we veel meer aandacht moeten hebben voor alle slachtoffers van het nazisme is duidelijk: Niet alleen joden en op ‘gepaste’ afstand Sinti, Roma en holebi’s, maar ook gekolonialiseerden, de troostmeisjes, de anarchisten, de gehandicapten, en alle anderen die niet in de heerlijke nieuwe wereld van de nazi’s en hun bondgenoten pasten.
Dat überhufter Wilders nu zelfs een krans komt leggen voor “de slachtoffers van het socialisme” wil niet zeggen dat we moeten stoppen te herdenken, maar dat we de herdenking moeten beschermen tegen dit soort verkrachtingen.
Wat werkelijk hypocriet is, is sowieso niet het herdenken van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, maar het vieren van de bevrijding. Laten we daar onze pijlen op richten.
Voel je je aangevallen door Christa?
Veel mensen wordt het wit voor de ogen zodra iemand over zwarte piet begint, of met een niet-witte huid kritiek durft te hebben op Nederlandse gewoontes. Mensen raken zo verblind van woede dat ze niet eens meer zien hoe racistisch die woede feitelijk is. Ook Noëlla wordt beschuldigd van omgekeerd racisme en allerlei andere zaken, die ingezet worden om te voorkomen dat witte mensen zichzelf in de spiegel moeten aankijken.
Dit is een aardige leestip als je jezelf wél in de ogen wilt kunnen kijken. Heel zwaar is het niet, het is maar een lijstje met dingen die je als wit mens liever niet moet zeggen.
Voel je je beledigd door Noëlla, dan wil ik je graag het volgende zeggen.
Wij zijn allemaal opgegroeid in een samenleving die vergeven is van racisme. We zouden wel heel vreemde wezens zijn als dat geen enkel effect op ons zou hebben gehad. Dat erkennen is geen schande, maar het begin van verandering.
Herdenken juist nu omdat het actueler is dan ooit. Door eraan voorbij te gaan dient men geen enkel doel.
Wat doen politici als Mark “Blijf Thuis” Rutte eigenlijk als ze niet aan het herdenken zijn?
Dan kijken ze graag in huisjes.
27 miljoen burgers en soldaten kwamen om in die verschrikkelijke oorlogsjaren. 27 miljoen mensen uit de Sovjet Unie die wij al 71 jaar niet of nauwelijks meenemen in onze herdenking op 4 mei.
De Sovjet Unie heeft het grootste gevecht tegen de nazi’s geleverd en in Nederland negeren wij dat glashard. Vandaar dat ik op 4 en vooral 5 mei niet meer meedoe met die walgelijke vertoning.
9 mei is voor mij de dag dat ik de strijd tegen het nazisme herdenk.
Op 9 mei is er de jaarlijkse herdenking op het Russisch Ereveld in Amersfoort.
Gaaf artikel, Grutjes! Maar maak ajb die ene lange zin wat leesbaarder door ‘zijn de grote aandacht’ te vervangen door ‘is de grote aandacht’.
Die is wel heftig ja… ik had nogal haast omdat ik anders de herdenking bij het Vrouwenmonument had gemist, die was ’s middags al. Ik kijk er morgen nog even naar, ben nu net onderweg.
Bijdeze heb ik geen toestemming gegeven om mijn reactie hierop te zetten, bijdeze wil ik u melden dat ik deze per direct eraf wil hebben, doen jullie dit niet, worden er verdere stappen ondernomen mvg jeannot reynaerts
Wat goed om te horen dat je spijt hebt van je openbare uitspraken, Jeannot Reynaerts. Oh nee, wacht, dat heb je niet gezegd. Ik hoop dat Grutjes je verhaal laat staan tot je er openlijk afstand van neemt.
#NederlandIsGelukkigNietJouwLandfckjezelfmaar
Bij Grutjes zijn we niet zo dol op dat gefck, of het nu van Jeannot of van jou komt, Bert.
Maar voor mijnheer Reynaerts:
Nouw bij deze wil ik u melden dat mijn profielfoto en naam zichtbaar is, bijdeze mag u niet zomaar mijn foto publiceren , dat heeft niks te maken met mijn uitspraak, dat is copyright, bijdeze wil ik u melden dat dit per direct eraf moet, ik neem verdere stappen. Mvg reynaerts
Met je foto heb je een punt. Aan de ene kant heeft het natuurlijk nieuwswaarde, wie in Nederland in staat is tot dit soort uitspraken. Aan de andere kant willen we je portretrecht respecteren en hebben we daarom een zwarte balk op de printscreen aangebracht, zelfs al heb je die uitspraak zelf openbaar naast je portret op internet gezet, niet wij.
Zoals je hierboven kunt lezen: Het is juist verplicht om te zeggen van wie het citaat afkomstig is.
Als we je goed begrijpen heb je dus nergens spijt van, behalve dat je toch maar niet voor de vrijheid van meningsuiting bent, en je hoopt dat mensen er niet achter komen dat je ze wil vergassen? Stoer hoor.
Iets met billen en branden Jeannot? Wie zo stoer is om dat soort opvattingen op het internet te zetten, moet niet jammeren als er op gereageerd wordt. Hoop dat jouw bericht het hele land door gaat zodat iedereen ziet hoe jij denkt. Was dat trouwens niet ook jouw bedoeling?
Weer veel geleerd. Leuk, maar soms ook schurend en ongemakkelijk wat ik allemaal te lezen krijg. Confronterend ook, omdat ik zelf denk dat ik redelijk nadenk en hier dan toch weer zie dat ik best wel weinig weet. Ik weet dan ook niet goed wat ik vinden moet van de actuele ontwikkelingen (die geenviermeivoormij dinges wil lawaai-demonstratie geven). Mijn eerste gevoel is walging, aversie en een withete woede waar ik van schrik. Mijn tweede idee is uitvinden of die mensen een punt hebben (min of meer wel dus, niet zozeer qua vorm, maar qua inhoud wellicht) en een demonstratie verbieden -welke dan ook- klinkt weer erg 1984. Maar een dodenherdenking verstoren voelt ook ontoelaatbaar. Of zijn ze juist briljant dat ze zoveel aandacht weten te genereren? Ik stel me voor dat ik straks twee minuten stil ben en dat iemand dan gaat schreeuwen. Mijn hond moet thuis zelfs zijn snuit houden, hoe moet ik een schreeuwer dan behandelen? Terugschreeuwen? Zie ik me ook nog niet doen. Arm omdraaien? Heel therapeutisch, maar ook niet erg beschaafd en een tikkie impulsief. Negeren? Voelt als gedogen. Accepteren? Voelt fout. Hoe zouden jullie dit nou aanpakken?
Ik zou me er niet te druk over maken. Toen we bovenstaande tekst twee jaar geleden schreven, was dit groepje pas net bezig en hadden we nog niet zo goed door wat De Grauwe Eeuw (waar Geen Vier Mei alleen maar een ander naampje voor is) eigenlijk voor een club is. Ze houden zich feitelijk alleen maar bezig met het beschadigen van antiracistische groepen.
Het rottige is dat rechts heel vaak beweert dat antiracisten zomaar, zonder reden, iedereen voor racist uitmaken. En meestal is dat echt onterecht.
De Grauwe Eeuw maakt de vooroordelen echter waar. Sylvana Simons, Antifascistische Actie, NederlandVanOnsAllen, het slavernijmuseum: iedereen is volgens hen racist.
De Grauwe Eeuw heeft eigenlijk een heel simpele maar effectieve mediastrategie: Ze kijken waar ze gevoeligheden en vooroordelen kunnen vinden, en kwetsen dan zo hard mogelijk, terwijl ze de vooroordelen juist expres bevestigen.
Ze hebben dat gedrag eigenlijk afgekeken van extreemrechts en aanverwanten. Neem GeenStijl: hard kwetsen, onwaarheden verkondigen, wild om je heen slaan en mensen trollen. En zich een slachtofferpositie aanmeten als er iemand commentaar heeft. Het is dezelfde methodiek.
De Grauwe Eeuw zoekt continu naar vooroordelen over antiracistische groepen, en doet er dan alles aan om die te bevestigen. Daarbij vallen ze collega antiracisten van andere organisaties continu aan. Zegt er iemand dat antiracisten gewelddadig zijn en dreigen? Hopla, de sekteleider van de Grauwe Eeuw roept online op om de hersens van Sinterklaas over de kindertjes te laten spatten. Zegt er iemand: ik ben tegen racisme? Hopla, de Grauwe Eeuw scheldt die persoon uit voor racist.
De facto doen ze maar één ding: niet racisme bestrijden, maar antiracistische groepen beschadigen. Geen idee waarom, maar er zijn weinig mensen meer die er in trappen. Ze worden intussen door bijna iedereen uitgekotst.
Hun mediastrategie is helaas wel succesvol. Media, die altijd hopen op een relletje, schrijven zich helemaal suf over hen.
Dit jaar zegt de groep dat de Nederlandse staatsburgers niet worden herdacht die stierven tijdens de ‘politionele acties’ in Nederlands Indië. Daar bedoelen ze dan niet de Nederlandse soldaten mee, maar de Indonesiërs die streefden naar onafhankelijkheid, maar stierven door Nederlandse kogels. Want ook die opstandelingen waren immers staatsburgers van Nederland(s Indië).
Alleen: het is gewoon niet waar. Het idiote van de officiële herdenking is nu juist dat iedereen herdacht wordt, van oorlogsslachtoffer tot Nederlandse SS’er, van de Nederlandse soldaat die huishield in Indonesië tot zijn slachtoffers.
Intussen gaat het nergens over. De groep bestaat zelfs als ze al hun vrienden optrommelen uit hooguit 12 mensen. Áls ze überhaupt het lef hebben om te gaan staan schreeuwen op de Dam, zal er nauwelijks iemand zijn die dat opvalt tussen 20.000 mensen.
Volgens mij kunnen we onze energie beter besteden aan de strijd tegen racisme, en aan discussie over 4 mei en waar dat over zou moeten gaan, dan aan de hoaxes die dit groepje steeds in het leven roept.