Wie vluchtelingen wil helpen, kan beter geen kabinet napraten

“Wie vluchtelingen wil helpen, kan het beste een asielzoekerscentrum ontruimen”.
Met deze lollige kop laat De Correspondent vandaag Edwin van Sas de oplossing bedenken voor de vele erkende vluchtelingen die vast zitten in een AZC.

Zoals je weet zijn asielzoekerscentra (en noodopvangen, en de nog gruwelijker crisisnoodopvangen) bedoeld voor asielzoekers. Helaas worden dik 15.000 van de 46.000 plaatsen bezet door erkende vluchtelingen, ex-asielzoekers dus, die eigenlijk naar een gewoon huis zouden moeten. Mensen die in de samenleving een nieuw bestaan willen opbouwen, die dat officieel ook mogen, maar die intussen (soms al jaren) nog steeds zonder woonruimte zitten en dus gedwongen op een AZC vertoeven.
Dit omdat er te weinig sociale huurwoningen zijn.
Een groot probleem, zowel voor het COA, die deze opvangplekken voor asielzoekers nodig heeft, als voor de erkende vluchtelingen zelf.

Gastcorrespondent Edwin van Sas mag vandaag in De Correspondent de oplossing aandragen. Van Sas is voormalig hoofdredacteur van HP/De Tijd, en dat is te merken. Hoewel het stuk in De Correspondent overkomt (en ook vast bedoeld is) als heel begaan met vluchtelingen, wordt er feitelijk met de wolven in het kabinet meegehuild.

Oplossing: Nood(woningen)

Want de grote oplossing die Van Sas aandraagt, is om te doen wat het kabinet wil: tijdelijke noodwoningen bouwen. Ex-asielzoekers ( = erkende vluchtelingen, = mensen met een verblijfsstatus, = statushouders: allemaal woorden voor hetzelfde) worden dan verkast naar omgebouwde kantoren of containerwoningen. Daar wachten ze dan alsnog tot er hopelijk ooit een woning beschikbaar komt.

Edwin van Sas noemt interessante mogelijkheden voor wie zelf een vluchteling in huis wil opvangen. Maar ‘zijn’ hoofdoplossing, noodwoningen, is geen oplossing, maar het uitstellen en daarmee verergeren van problemen.

Ik schreef er deze reactie op:

Wonderlijke redenatie

Ik vind het een wonderlijke redenatie, Edwin.
Je benoemt het probleem heel goed, evenals de asielzoeker Bilal die je in je stuk citeert:

‘Ik wil graag op een plek wonen tussen de mensen. Nu zit ik op een afgelegen plek. We kunnen niet zelf koken, moeten de badkamer en toiletten delen met dertig personen. Ik wil een beetje privacy.’

Vervolgens schets je als oplossing om asielzoekers in kantoren en containers te huisvesten:

• die niet eens voldoen aan de normale eisen zoals die voor een woning gelden;
• die allicht vrijwel nooit ’tussen de mensen’ in een woonwijk staan, maar in kale kantoorwijken of op afgelegen stukken braakliggende grond;
• waar vluchtelingen in de meeste gevallen opnieuw bij elkaar gezet worden, afgezonderd van de rest van de samenleving;
• en (okay, iets minder erg misschien, maar toch) vaak opnieuw badkamer en toiletten moeten delen.

Hoe is dat een oplossing voor één van de problemen die Bilal noemt? Het is zelfs opnieuw de vraag of deze vluchtelingenbarakken wel een keuken zullen hebben.
Voor een spoedige integratie zijn noodwoningen evenmin geschikt als een AZC, en een duurzame plek waar een ex-asielzoeker eindelijk zijn leven weer op poten kan gaan zetten is het ook al niet, het is tijdelijk.

Wat je doet, is het probleem verplaatsen. Je plakt een nieuwe naam op de tijdelijke asielopvang, en iets andere regels. Je verplaatst een probleem van erkende vluchtelingen in een AZC, naar een probleem van erkende vluchtelingen in een vluchtelingenbarak.

En, hoe ontzettend gaaf het ook is dat tienduizenden vrijwilligers zich dagelijks inzetten voor vluchtelingen, in feite dumpt de overheid haar zorgplicht in hun schoot. Begrijp me goed, ik ben echt heel blij met die vrijwilligers, en ik steun het bewonersinitiatief in Amsterdam van harte. Ik zou graag zien dat zulke initiatieven in staat worden gesteld om asielzoekers op te vangen (ipv erkende vluchtelingen zoals nu) Maar een tijdelijke particuliere noodopvang als eindoplossing presenteren is heel wat anders.

Wiens probleem?

Intussen wordt het probleem niet veroorzaakt door vluchtelingen, maar door een rijksoverheid die al jaren de sociale woningbouw aan het slopen is. Minister Blok doet juist zijn uiterste best om het aantal sociale huurwoningen te verminderen, en is daar zelfs trots op, zoals je onder andere op De Correspondent (en natuurlijk op Grutjes) kunt lezen.
Dit in tijden van groeiende woningnood.

De effecten van zijn beleid zijn niet voor minister Blok, maar voor de vele Nederlandse woningzoekenden, én voor statushouders.
VVD en PvdA doen flink hun best om die twee tegen elkaar uit te spelen, en zo hun eigen verantwoordelijkheid uit de weg te gaan. ‘Zondebok’ is het woord wat daar bij hoort.

Edwin, je artikel draagt helaas alleen maar bij aan het plan van die twee, om erkende vluchtelingen nóg langer tussen hemel en hel in te houden.
De Correspondent noemt je in de intro van je artikel een “toekomstgerichte, originele denker”, maar je noodwoningenplan is noch origineel, noch toekomstgericht, het is gewoon officieel en staand beleid.
(Wat dat betreft moet ik zeggen dat ik mijn twijfels heb of een redacteur van het gevestigde HP de Tijd geschikt is voor de vernieuwing die De Correspondent zegt te willen brengen.)
Intussen loopt de politiek opnieuw weg voor het probleem wat ze zelf geschapen heeft.

Tot zover mijn directe reactie op Edwin van Sas. Maar laat me dit nog even in een wat groter kader plaatsen.

Uitzondering is regel

Als asielzoekers en vluchtelingen de laatste tijd iets aantrekken, is dat niet criminaliteit of testosteron, maar uitzonderingen.

Asielzoekers worden in een AZC opgevangen.
Uitgezonderd nu, omdat er wat meer kwamen dan vorig jaar, en dus worden er nu duizenden mensen heen en weer gesleept van noodopvang naar noodopvang: sporthallen waar je steeds een paar dagen verblijft, zonder enige privacy, tot je naar de volgende sporthal moet.
Op die uitzondering kwam dan weer een nieuwe uitzondering: de nog veel ergere crisisnoodopvang.

Asielzoekers krijgen in principe binnen 6 maanden uitsluitsel of ze mogen blijven of niet. Uitgezonderd nu, want het is verlengd naar 15 maanden.
Daarna mogen ze als erkende vluchteling eindelijk een aanvraag doen om hun directe gezinsleden laten komen, die vaak nog altijd in gevaar zijn. Ze kregen na 3 maanden een antwoord. Maar ook die periode is verlengd, nu moeten ze 9 maanden wachten. (samen zitten we dus inderdaad op 2 jaar, zonder je vrouw en je kind, als de termijnen überhaupt gehaald worden. En ja, daar worden mensen wanhopig van.)

En dan hebben we nog het internationale vluchtelingenverdrag, waar VVD, PvdA en CDA Europa van willen uitzonderen zodat we mensen terug kunnen sturen naar onveilige landen.
In Nederland hebben we een rechtsstaat, waar de politie niet zonder huiszoekingsbevel binnen mag treden om je kasten open te trekken, uitgezonderd (onverdachte) vreemdelingen, die minder bescherming genieten dan een crimineel.
Dan is er nog de uitzondering voor erkende vluchtelingen op het normale huisrecht, de uitzondering op urgentie bij woningtoewijzing, de uitzondering op bijstand, enzovoorts enzovoorts.

Permanente noodtoestand

Asielzoekers en erkende vluchtelingen zijn in Nederland in een soort permanente noodtoestand terecht gekomen.
Niet vanwege terrorisme of natuurrampen, maar als beleidsdoel in zichzelf. Het is niet de bedoeling om iets op te lossen via een noodtoestand, het is juist de bedoeling om iets niet op te lossen met als doel de noodtoestand.
Dat past binnen een beweging die veel meer behelst dan alleen vluchtelingen.

Al sinds de jaren ’80 wordt de verzorgingsstaat alsmaar verder afgebroken. De hele term verzorgingsstaat is intussen taboe verklaard. Vrijwel alle ooit zwaarbevochten rechten worden ondermijnd, of het nu om pensioen of vaste banen gaat, het recht op zorg of op een uitkering voor wie ziek of werkloos is, gratis onderwijs of woonrecht: het is al lang niet meer zo dat iedereen die rechten onlosmakelijk heeft. Zelfs het idee van een algemeen recht met enkele uitzonderingen, is bij veel sociale rechten eigenlijk al achterhaald. Feitelijk is het juist uitzonderlijk aan het worden als je je rechten nog volledig hebt. Rechten zijn, op zijn middeleeuws, in privileges aan het veranderen.
Het pleidooi om het (grondwettelijke!) recht op huisvesting van vluchtelingen te vervangen door liefdadigheid, past exact in dit plaatje.

Ook klassieke mensenrechten staan in Nederland en Europa onder zeer zware druk, zoals Amnesty International gister opnieuw duidelijk maakte. Met als twee hoofdsmoezen het terrorisme en de vluchtelingencrisis.
Er is een permanente beweging aan de gang waarbij er uitzonderingen worden gemaakt op het idee van sociale en klassieke mensenrechten voor iedereen.

Neem alleen al het woonrecht:
We hebben dan wel regels waar in staat waar een huis aan moet voldoen, maar voor studenten gelden die niet, want die zijn toch maar tijdelijk student. Oh, voor ex-asielzoekers trouwens ook niet, want die zijn wel heel hun leven ex-asielzoeker, maar hey, ze hoeven toch zeker niet meer dan een student? Antikrakers hebben geen huurrecht omdat ze zogenaamd niet wonen in een pand maar het pand in bruikleen hebben om er op te passen. Starters op de woningmarkt krijgen binnenkort geen huurbescherming meer, omdat daar zogenaamd meer woningen van komen.
En daarna komt er vast weer een volgende uitzondering, tot het woonrecht zo ver is uitgehold dat het feitelijk niet meer bestaat, en we allemaal van flexwoning naar flexwoning naar helemaal geen woning hoppen, net zoals de meesten van ons dat inmiddels al met flexbanen doen.

Vluchtelingen (en terrorisme waar het om rechten als privacy gaat) worden vaak als breekijzer gebruikt. Door te doen alsof Nederland in nood is, worden algemeen geaccepteerde rechten afgebroken, eerst alleen voor asielzoekers, dan voor erkende vluchtelingen, dan voor de rest.

Door alsmaar uitzonderingen te verzinnen worden steeds meer bevolkingsgroepen op steeds meer vlakken uit de rechtsstaat verwijderd, en in een situatie van permanente noodtoestand gehouden.

Amnesty: “Global assault on people’s basic freedoms”, ook door Nl

Zoals directeur Eduard Nazarski van Amnesty Nederland echter zegt (in een interview wat leest als een inhoudsopgaaf van Grutjes): je kunt de rechtsstaat niet tegen terrorisme verdedigen door haar te ondergraven.
Ook de migratiecrisis doet Europese staten hun kernwaarden vergeten, stelt hij. “De normen uit het vluchtelingenverdrag, namelijk dat je mensen die op de vlucht zijn een veilig heenkomen biedt, staan niet langer centraal. Politici diskwalificeren vluchtelingen, goochelen met instroomcijfers en zijn op die manier niet eerlijk tegenover de burger.”

“Mensenrechten zijn geen regels voor tijden dat het goed gaat, maar die zijn er juist voor tijden van crises”, zegt directeur Eduard Nazarski van Amnesty Nederland tegen NU.nl.  “We zakken nu door een ondergrens.”
“Wat je dan krijgt is dat het recht van de sterkste gaat gelden. En dat hebben we na de Tweede Wereldoorlog juist willen voorkomen.”

 

Meer over de relatie tussen VVD, woningnood en asielzoekers.
Meer over de steun van de PvdA voor het tot tweederangs burgers maken van erkende vluchtelingen via noodwoningen.

PS: Sorry voor de beroerde illustratie, mijn illustrators hebben vandaag vakantie en ik heb net een nieuwe tekentablet. Dat valt niet mee…